Κατά την Οθωμανική περίοδο σημαντικότερες πόλεις της Κρήτης, από άποψη μεγέθους και δραστηριότητας, παρέμεναν οι τρεις οχυρωμένες πόλεις-λιμάνια των βορείων παραλίων, τα Χανιά, το Ρέθυμνο και ο Χάνδακας (Ηράκλειο). Ο πληθυσμός που κατοικούσε σε αυτές ήταν μεικτός, με σημαντικό προβάδισμα του μουσουλμανικού έναντι του χριστιανικού στοιχείου. Η επικοινωνία μεταξύ των πόλεων και η μεταφορά ανθρώπων και προϊόντων διεξαγόταν μέσω της ακτοπλοΐας. Οι χερσαίες συγκοινωνίες βασίζονταν σ’ ένα υποτυπώδες οδικό δίκτυο, το οποίο δεν επέτρεπε την ουσιαστική, τακτική επικοινωνία των πόλεων με την ενδοχώρα, όπου επικρατούσε αριθμητικά το χριστιανικό στοιχείο. Για τον λόγο αυτό, ανάμεσα στις πόλεις και την ύπαιθρο, και ειδικά τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, εντοπίζονται σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο ζωής, την οικονομία, τις αντιλήψεις και τις σχέσεις των δύο κοινοτήτων.